Alan adı ile ilgili rehberimizin ikinci başlığında alan adlarının uzantılarını inceleyeceğiz. Alan adlarının belirlenmesi, yeni alan adlarının duyurulması ve kullanıma açılması gibi işlemler dünya çapında bir organizasyon olan ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) tarafından yapılmaktadır.
Bu içeriğimizde konuyu üç başlık altında detaylandıracağız.
- TLD : Top Level Domains ( Üst Seviye Alan Adları)
- ccTLD : Country Code Top Level Domains ( Ülke Kodlu Üst Düzey Alan Adları)
- gTLD : Generic Top Level Domains ( Genel Üst Düzey Alan Adları)
Bu ön bilgilerden sonra birinci maddemiz ile konuyu detaylandıralım.
TLD:
Üst düzey domainler en çok kullanılan uzantılardır. Bu durumda olan binlerce üst seviye domain olmasına karşın bazıları çok daha fazla kullanılır. Dünya’da en çok kullanılan alan adı .com uzantısıdır. Bu sıralama .net, .org gibi gittiği düşünülsede .tk alan adı .com alan adından sonra en çok kullanılan alan adı uzantısı olarak dikkat çekmektedir. Aşağıdaki istatistiklerden sıralamadaki en çok kullanılan domainleri görebiliriz. TLD alan adlarının yönetimi IANA ( Internet Assigned Numbers Authority) tarafından yönetilmektedir. IANA dünya çapında en üst seviye organizasyon olup kıtalara göre alt birimleri vardır. Bu birimleri aşağıdaki görselden öğrenebilirsiniz.
Bu alan adlarına örnek olması bakımından şöyle bir özet yapmakta fayda var. Genel olarak kullanılan üst seviye domainler ;
- .com
- .net
- .org
- .biz
- .info
- .tv
- .name şeklinde sıralayabiliriz. Bu listeyi çeşitlendirmek elbette mümkün.
En çok kullanılan üst seviye domainleri aşağıdaki görselden inceleyebilirsiniz.
Bazı TLD ‘ler ise çeşitli kurumlara özel olarak kullanıma sunulmuştur ve belirli şartları vardır. Örnek verecek olursak .edu uzantısı üniversiteler , .k12 okullar , .gov devlet kurumları , .mil askeri kurumlar için özel olarak tescil edilebilmektedir. Bu alan adlarını alabilmek için bu tip bir kurum olduğunuzu ispat etmeniz gerekecektir.
Ocak 2020’de yayınlanan bir istatistikte üst düzey domain satışlarının oranları aşağıdaki gibidir.
ccTLD :
Ülke koduna göre sınıflandırılmış üst düzey domainler tamamen o ülkeye özel uzantılar içermektedir. Bu uzantılar sadece iki harften oluşmaktadır. Örneğin ;.us , .tr , .uk gibi.
Bu uzantılar direkt olarak o ülkeyi işaret ettiği için özellikle kendi ülkesinde yada farklı ülkelerde ticaret yapan firmalar tarafından alınır. Bir nevi coğrafi bir alan adı diyebiliriz. Bu tip alan adlarını alabilmenin belirli kuralları vardır. Bazı uzantıları direkt olarak alabilseniz de birçoğu için çeşitli evraklar gerekmektedir. Her ülke bu evraklar için belirli kriterler belirlemiştir.
Bu alan adı uzantısı ile ilgili tüm detayları şu linkten öğrenebilmeniz mümkündür.
https://www.wipo.int/amc/en/domains/cctld_db/index.html
Bu web sitesinden örneğin ülkemize ait .tr domain arattığımızda bu alan adı ile ilgili tüm detaylara ulaşabiliyoruz.
Ayrıca Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun (BTK) IANA platformunda yayınladığı bir raporda derinlemesine bilgi talep edenler için incelenebilir :
https://www.iana.org/reports/2019/tr-report-20190417.html
ccTLD incelerken DNSSEC ve IDN denilen iki kavrama değinmekte fayda vardır.
Hosting eğitiminde daha çok değineceğimiz DNS ( Domain Name Server) sisteminin olası güvenlik eksikleri olabileceği kabul edilerek DNSSEC adlı bir yapı geliştirilmiştir. Bu yapıda kullanıcıların bağlanmak istediği web servisi yada servislerine karşılık gelen IP adresine ait bilgiler doğrulanmaktadır. Temelde DNSSEC yapısı iki çift anahtardan meydana gelir. Bu anahtarlara KSK( Key Signing Key) ve ZSK( Zone Signing Key) adı verilir. Bu bölümde bu konuya bu kadar değinmemiz yeterlidir çünkü hosting eğitiminde çok daha detaylı olarak bu konuyu irdeleyeceğiz. Aşağıda bulunan infografikler aslında net olarak durumu özetlemektedir.
Birde IDN ( Internationalized Domain Name) denilen bir kavramdan bahsederek ccTLD konusunu sonlandırabiliriz. IDN aslında her ülkenin kendi dilinde alan adı tescili yapabilmesine olanak tanır. Örneğin siz ‘çağlayan.web.tr’ şeklinde bir alan adı kullanmak istediğinizde normalde ç ve ğ karakteri domain tescilinde kullanılamamasına rağmen bu alan adının ASCII karşılığını tescil etmiş olur. Tarayıcılar da bu algoritmaya destek verdikleri zaman siz çağlayan.web.tr şeklinde sitenizi görüntüleyebilirsiniz. Ancak aslında aldığınız alan adı bu değil ; ‘xn--alayan-vua36b.web.tr’ şeklindedir. Bu yapı ile ilgili olarak benim kanaatim olumsuz yöndedir. Çünkü e-mail , seo vb tüm işlemlerde sıkıntı yaşanacaktır. Bu sebeple size tavsiyem Türkçe karakterli alan adlarını kullanmamanız. Zaten baktığınızda kullanımı son derece azdır. Aşağıdaki infografiğimizde IDN Domain sayısının oranını görebilirsiniz.
Bu konu ilgili olarak ;
https://www.nic.tr/index.php?USRACTN=STATICHTML&PAGE=idn_info bağlantısından daha detaylı bilgi almanız mümkündür.
ccTLD alan adlarının ülkeler bazında kodları ve DNSSEC ile IDN kullanım durumlarını detaylı olarak şu bağlantıdan görüntülemeniz mümkündür:
https://www.ionos.com/digitalguide/domains/domain-extensions/cctlds-a-list-of-every-country-domain/
Ülkelerin IDN kullanım oranlarını merak edenler için ise 2019 yılı itibari ile yayınlanmış bazı çalışmalara göre hazırladığımız infografikleri inceleyebilirsiniz.
IDN kullanımında öne çıkan iki ülke Çin ve Rusya olarak karşımıza çıkmaktadır.
gTLD
Genel üst düzey alan adları herhangi bir sınırlama olmadan tescil edilebilen alan adlarıdır. Bu tip alan adları ülkelerden bağımsız alan adlarıdır. 2013’den beri giderek büyüyen bu domain türü günümüzde 1500′ den fazla uzantıya ulaşmış durumdadır. gTLD’ler sektörel baza kullanım içinde çok fazla alternatif sunmaktadır.
gTLD domainlerin bir diğer özelliği de toplumun ve insanların sık kullandığı terimlerden oluşmaktadır.
Bu kadar çok uzantı olunca karar vermek elbette zor bir süreçtir. Örnek verecek olursak bazı gTLD domainler şu şekildedir:
- .active
- .academy
- .agency
- .bike
- .blog
- .shop
- .store gibi
TLD’ler ile gTLD’lerin kıyaslamasını gösteren bir infografiğimize göz atabilirsiniz.
gTLD ‘ler o kadar fazla ki gerçekten hangisini seçmeniz gerektiği noktasında bir yönlendirmeye ihtiyaç duyabilirsiniz. Alan adı satışı yapan firmalar bununla ilgili sitelerinde çeşitli formlar sunmaktadır. Benim dikkatimi çeken Godaddy firmasının sayfası oldu.
https://tr.godaddy.com/domains/gtld-domain-names bağlantısına girdiğinizde tam bir rehber niteliğinde bir arama ekranı mevcut durumdadır. Öyle ki hangi gTLd sorusu için bu firma şu şekilde bir yönlendirme yapmış:
- Anahtar kelime bazlı sorgulama
- Kullanılabilir olanlar
- Yakında tescile açılacaklar
- Öne çıkanlar
- Sektörel bazda sorgulama şeklinde.
Bu ekran oldukça bilgilendirici ve sizi en doğru alan adını alma noktasında ciddi fayda sağlayabilir. Elbette sorguyu bu ekrandan yapıp alan adınızı bu firmadan yada başka bir firmadan almanız mümkün. Alan adımı nasıl alabilirim adlı konu başlığımızda bu konuyu detaylı olarak inceliyor olacağız.
